CBCT برای ایمپلنت دندان — راهنمای کامل، ساده و کاربردی
در این مقاله به زبان ساده توضیح می‌دهیم CBCT چیست، چه کاربردی در کاشت ایمپلنت دارد، مزایا و محدودیت‌ها، چگونه برای عکس‌برداری آماده شویم و نکات کلینیکی که برای بیماران و دندان‌پزشکان مهم است.
CBCT چیست؟
CBCT مخفف Cone Beam Computed Tomography یا توموگرافی مخروطی است — نوعی تصویربرداری سه‌بعدی که از پرتو ایکس استفاده می‌کند تا ساختارهای استخوانی و دندانی را با جزئیات بالایی نشان دهد. برخلاف رادیوگرافی دو‌بعدی سنتی، CBCT نمای سه‌بعدی فراهم می‌کند که در برنامه‌ریزی‌های پیچیده مانند ایمپلنت بسیار سودمند است.
چرا از CBCT برای ایمپلنت استفاده می‌کنیم؟
دلایل اصلی استفاده از CBCT در ایمپلنت عبارتند از:
- دید سه‌بعدی: حجم استخوان، ضخامت تاج و ریشه‌ها و موقعیت عصب‌ها را دقیق‌تر نشان می‌دهد.
- برنامه‌ریزی دقیق: امکان تعیین طول و قطر ایمپلنت، محل دقیق ورود و زاویه کاشت را فراهم می‌کند.
- کاهش ریسک: با شناخت مسیر عصب‌ها و مجاری سینوسی، احتمال آسیب به ساختارهای حیاتی کمتر می‌شود.
- ارزیابی بعد از درمان: بررسی هم‌ترازی ایمپلنت و تحلیل موفقیت کاشت در پیگیری‌ها.
مزایا و محدودیت‌های CBCT
مزایا
- دقت و وضوح بالا در نمایش ساختار استخوانی.
- پرونده دیجیتال که قابل ادغام با نرم‌افزارهای هدایت جراحی و طراحی پروتز است.
- مقدار تابش اشعه معمولاً کمتر از سی‌تی‌اسکن پزشکی است.
محدودیت‌ها
- کارایی کمتر در نمایش بافت نرم نسبت به سی‌تی‌اسکن پزشکی.
- وجود آرتیفکت (نویز تصویری) در حضور ترمیم‌های فلزی یا پرکردگی‌های گسترده.
- هزینه و دسترسی نسبت به رادیوگرافی ساده بیشتر است.
چطور CBCT به برنامه‌ریزی ایمپلنت کمک می‌کند؟
یک CBCT مناسب امکان بازسازی سه‌بعدی فک را فراهم می‌سازد و اطلاعات زیر را دقیق نشان می‌دهد:
- ارتفاع و ضخامت استخوان آلوئولار
- فاصله تا کانال عصب تحتانی (IAN) یا سینوس ماگزیلا
- زاویه مناسب ورود ایمپلنت و نیاز به پیوند استخوان یا افزایش ارتفاع سینوس
- وجود ضایعات پاتولوژیک یا ریشه‌های باقی‌مانده
نکته: ترکیب CBCT با اسکن نمونه (intraoral scan) و نرم‌افزارهای راهنمای جراحی، امکان ساخت راهنماهای جراحی (surgical guides) بسیار دقیق را فراهم می‌کند.
آماده‌سازی بیمار برای CBCT
- در روز تصویربرداری، زیورآلات و عینک را درنیاورید.
- در صورت حاملگی یا احتمال آن، حتماً به تکنسین اطلاع دهید.
- در صورت داشتن ایمپلنت یا ترمیم فلزی پیشین، ممکن است نویز در تصویر دیده شود؛ این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
-
CBCT برای ایمپلنت
مقدار تابش اشعه و ایمنی در CBCT برای ایمپلنت دندان
CBCT معمولاً دوز اشعه کمتری نسبت به سی‌تی‌اسکن معمولی دارد ولی بیشتر از رادیوگرافی دو‌بعدی سنتی است. بنابراین استفاده باید با اصول ALARA (تا حد امکان پایین نگه داشتن دوز) مطابقت داشته باشد: فقط زمانی تصویربرداری شود که اطلاعات برای درمان لازم است.
نکات کلینیکی برای دندان‌پزشکان
- تصویر CBCT را با وضعیت کلینیکی و معاینه بالینی ادغام کنید — هر تصویر به تنهایی کافی نیست.
- از اندازه‌گیری‌های خطی و عرضی در سطوح مختلف برای انتخاب ایمپلنت مناسب استفاده کنید.
- هنگام برنامه‌ریزی در نواحی نزدیک سینوس ماگزیلا یا کانال عصبی، فاصله ایمنی را رعایت کنید.
- برای موارد پیچیده مانند پیوند استخوان یا افزایش سینوس، از نرم‌افزارهای شبیه‌سازی بهره ببرید.
CBCT برای بیماران — آنچه باید بدانید
اگر دندان‌پزشک شما CBCT را پیشنهاد می‌کند، بدانید هدفش افزایش دقت درمان و کاهش ریسک است. تصویربرداری سریع است (معمولاً کمتر از یک دقیقه برای اسکن) و نیازی به بستری یا آماده‌سازی پیچیده ندارد.
هزینه و دسترسی
هزینه CBCT بسته به کلینیک، کیفیت دستگاه و وسعت ناحیه اسکن متفاوت است. در بسیاری از شهرها دستگاه در کلینیک‌های تخصصی پریودنتیکس، ایمپلنت یا رادیولوژی دهان وجود دارد. در زمان مشاوره، هزینه و الزامات را از مرکز تصویربرداری بپرسید.
پرسش‌های متداول درباره CBCT برای ایمپلنت دندان
- آیا CBCT درد دارد؟
- خیر. تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد است. بیمار فقط باید بی‌حرکت بماند.
- چقدر طول می‌کشد تا نتیجه آماده شود؟
- خود اسکن معمولاً کوتاه است، اما پردازش و گزارش بسته به مرکز ممکن است از همان روز تا چند روز طول بکشد.
- آیا همه بیماران باید CBCT انجام دهند؟
- خیر. تنها در مواردی که اطلاعات سه‌بعدی برای تصمیم‌گیری بالینی ضروری است توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
CBCT ابزاری ارزشمند در برنامه‌ریزی ایمپلنت دندان است که با ارائه تصاویر سه‌بعدی، دقت و ایمنی درمان را افزایش می‌دهد. با این‌حال آرایش صحیح، ترکیب اطلاعات با معاینه بالینی و رعایت مسائل ایمنی تابش، برای بهره‌برداری کامل از این تکنولوژی ضروری است.
