امروزه عکس های رادیولوژی مختلفی در اکثر مطب های دندانپزشکی گرفته می شود که پری اپیکال، پانورامیک و سفالومتریک نیز نامیده می شود. عکسبرداری رادیولوژی پری اپیکال تقریباً برای همه شناخته شده است که تصاویری از چند دندان را به طور همزمان روی یک فیلم رادیولوژی کوچک که داخل دهان قرار داده می شود می گیرند؛ اما تصاویر رادیولوژی تخصصی دیگری به صورت دو بعدی و سه بعدی نیز وجود دارد که هنگام کاشت ایمپلنت به کمک پزشک می آید. در نهایت دندانپزشک باید بهترین سیستم رادیولوژی را نسبت به شرایط بیماری که میخواهد کاشت ایمپلنت انجام دهد، انتخاب کند.
عکس cbct یا اسکن CBCT به سی‌تی‌اسکن با پرتو مخروطی (Cone Beam CT scan) اشاره دارد و نوعی عکس رادیولوژی دندان است. این آزمایش تصویربرداری دیجیتال از اشعه ایکس و اطلاعات اشعه ایکس پردازش‌شده توسط کامپیوتر برای ایجاد یک تصویر سه‌بعدی بسیار دقیق و با وضوح بالا از دندان‌ها و فک با عنوان عکس cbct استفاده می‌کند.
عکس cbct، در اصل یک جایگزین عالی برای سی‌تی‌اسکن معمولی است و معمولا قبل از برنامه‌ریزی برای انجام بسیاری از تکنیک‌های ارتودنسی و قرار دادن ایمپلنت‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علل ضرورت عکسبرداری ایمپلنت دندان
از مرتبط ترین و مهمترین اطلاعاتی که تصویربرداری های دندانی برای بررسی های لازم پیش از جراحی ایمپلنت ارائه می دهند عبارتند از:
ارزیابی ارتفاع و ضخامت استخوان آلوئولار (در موارد آتروفی یا لاغری عضو)، بررسی محل و شرایط ساختارها برای کاشت صحیح ایمپلنت (از جمله سینوس فک بالا، باز کردن مجرای سینوس فک بالا، حفره بینی) تشخیص و طرح درمان در جراحی فک بالا، بررسی پس از کاشت ایمپلنت و پیوند استخوان و پیشبینی تحلیل استخوان و حفظ ریشه و ارزیابی ضایعات مختلف اسکلت صورت.
کاربردهای رایج عکس CBCT چیست؟
عکس CBCT علاوه بر اینکه می‌تواند با ارائه اطلاعات دقیقی در مورد ساختارهای زیر دقت جراحان را در روش ایمپلنت دندان بهبود بخشد:
- مسیرهای عصبی
- توده استخوانی فک
- ساختار دهان
- سینوس و حفره بینی
- بافت‌های نرم دهان و دندان
- استخوان فک بالا و پایین
می‌توان از آن برای بسیاری از اهداف زیر نیز استفاده کرد:
- برنامه‌ریزی برای جراحی دندان‌های نهفته
- تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
- تشخیص، اندازه‌گیری و درمان تومورهای دهان، فک و صورت
- تعیین ساختار استخوان و جهت دندان
- تعیین منشاء درد یا بیماری دندان
- برنامه‌ریزی برای جراحی ترمیمی
زمان بندی عکسبرداری جهت ایمپلنت دندان
زمان بندی عکسبرداری بر اساس درمان ایمپلنت در ۴ فاز انجام می گیرد:
- فاز ۱ (تصویربرداری قبل از جراحی ایمپلنت):هدف بررسی مقدار و کیفیت استخوان و رابطه با ساختارهای حیاتی مجاور، طرح ریزی بهترین درمان و نیز جهت قراردهی ایمپلنت در موقعیت مناسب.
- فاز ۲ (تصویربرداری در حین جراحی ایمپلنت):در صورت لزوم استفاده می شود و هدف از آن بررسی جهت گیری و موقعیت صحیح ایمپلنت و تصحیح ایرادات بالقوه.
- فاز ۳ (تصویربرداری بعد از ترمیم ناحیه جراحی): در زمان مرحله ی دوم ایمپلنت (بستن هیلینگ) و قبل از قالبگیری پروتز انجام می شود و هدف از آن بررسی موفقیت ایمپلنت و سطح استخوان مجاور آن است. در این مرحله می توان اباتمنت مناسب را برای ایمپلنت انتخاب کرد.
- فاز ۴ (تصویربرداری بعد از پروتز ایمپلنت): بعد از تحویل پروتز ایمپلنت به منظور اطمینان از نشست کامل اجزا پروتزی ایمپلنت و بررسی تغییرات استخوانی در جلسات مراجعه منظم بعد از تحویل روکش ممکن است به این گرافی ها نیاز پیدا کنید.
آیا هزینه عکس cbct با بیمه قابل پرداخت است؟
هزینه عکس cbct با بیمه پایه پرداخت نمی‌شود. یعنی هیچ کدام از بیمه‌های پایه اعم از بیمه تامین اجتماعی، بیمه سلامت ایران و خدمات درمانی عکس cbct را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. اما عکس cbct با بیمه تکمیلی قابل پرداخت است و بنا بر سقف تعهداتی که بیمه‌های تکمیلی دارند بخشی از هزینه عکس cbct دندان را می‌پردازند.
خطرات و عوارض جانبی عکس CBCT
اصولا همه روش‌های تصویربرداری در کنار مزایای خود با خطرات یا عوارض ویژه‌ای همراه هستند، اسکن CBCT نیز از این امر مستثنا نیست.
طبق تجربه انجام این روش برای همه افراد مناسب نیست. به‌همین‌دلیل لازم است قبل از هرگونه اقدامی، دندانپزشک و کارکنان او را از سابقه پزشکی خود آگاه کنید.
- اگر احتمال بارداری وجود دارد، از قبل به آن‌ها اطلاع دهید.
- اگر از مشکل حساسیت پرتویی رنج می‌برید، باید به دندانپزشک خود نیز اطلاع دهید.
- ازآنجایی‌که کودکان به اشعه ایکس حساسیت بیشتری دارند، تنها درصورتی‌که برای تشخیص ضروری باشد باید آزمایش سی‌تی‌اسکن انجام دهند. انجام مکرر آن حتی برای بزرگسالان، به‌دلیل وجود خطر جهش در DNA و بروز سرطان توصیه نمی‌شود.
