ایمپلنت دندان یکی از بهترین و ماندگارترین روش‌ها برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته است. این روش به دلیل ظاهر طبیعی، دوام بالا و عملکرد مشابه دندان‌های طبیعی، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. اما ایمپلنت دندان برای همه مناسب نیست و برخی افراد به دلایل مختلف نمی‌توانند یا نباید این درمان را انجام دهند.
در این مقاله به بررسی شرایط، بیماری‌ها و عواملی می‌پردازیم که می‌توانند مانع از انجام موفقیت‌آمیز ایمپلنت دندان شوند.
۱. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کنترل‌نشده
الف) دیابت کنترل‌نشده
افرادی که به دیابت مبتلا هستند و قند خون آن‌ها به خوبی کنترل نمی‌شود، در معرض خطر عفونت و تأخیر در روند بهبود زخم‌ها قرار دارند. برای موفقیت ایمپلنت دندان، جوش خوردن پایه ایمپلنت به استخوان فک (فرایند اُسواینتگریشن) ضروری است. در بیماران دیابتی کنترل‌نشده، این فرایند به‌خوبی انجام نمی‌شود و احتمال شکست ایمپلنت افزایش می‌یابد.
نکته: بیماران دیابتی که قند خون خود را به‌خوبی کنترل می‌کنند، می‌توانند پس از ارزیابی‌های لازم ایمپلنت انجام دهند.
ب) اختلالات سیستم ایمنی
بیمارانی که به دلیل بیماری‌هایی مانند ایدز (HIV)، لوپوس یا استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (مثلاً پس از پیوند عضو) دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، در معرض خطر بالای عفونت و عدم موفقیت ایمپلنت قرار دارند. در این افراد، بدن ممکن است نتواند به‌درستی پایه ایمپلنت را بپذیرد.
۲. مشکلات و بیماری‌های استخوانی
الف) پوکی استخوان (استئوپروز)
پوکی استخوان باعث کاهش تراکم و استحکام استخوان‌ها می‌شود. در نتیجه استخوان فک ممکن است نتواند ایمپلنت را به‌درستی نگه دارد. علاوه بر این، داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان، مانند بیس‌فسفونات‌ها، می‌توانند بر روند بهبود استخوان تأثیر منفی بگذارند.
نکته: در برخی موارد می‌توان با پیوند استخوان قبل از ایمپلنت، مشکل کمبود تراکم استخوان را برطرف کرد.
ب) عدم تراکم کافی استخوان فک
برای نصب موفقیت‌آمیز ایمپلنت، استخوان فک باید ضخامت و ارتفاع کافی داشته باشد. در غیر این صورت، ایمپلنت ممکن است لق شود یا به‌درستی جوش نخورد. بیمارانی که به دلیل از دست دادن طولانی‌مدت دندان‌ها دچار تحلیل استخوان فک شده‌اند، ابتدا نیاز به پیوند استخوان دارند.
۳. مشکلات مربوط به سبک زندگی
الف) سیگار کشیدن
سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل شکست ایمپلنت دندان است. نیکوتین موجود در سیگار جریان خون به لثه‌ها را کاهش می‌دهد و روند بهبود زخم‌ها را مختل می‌کند. همچنین احتمال بروز عفونت را افزایش می‌دهد.
نکته: ترک سیگار چند هفته قبل و بعد از جراحی می‌تواند شانس موفقیت ایمپلنت را افزایش دهد.
ب) مصرف الکل و مواد مخدر
الکل و مواد مخدر نیز روند بهبود زخم‌ها را کند کرده و خطر عفونت را افزایش می‌دهند. این مواد می‌توانند بر عملکرد سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارند و منجر به شکست ایمپلنت شوند.
۴. مشکلات دهان و دندان
الف) بیماری‌های لثه (پریودنتیت)
سلامت لثه‌ها نقش کلیدی در موفقیت ایمپلنت دارد. افرادی که دچار بیماری‌های پیشرفته لثه هستند، باید ابتدا این بیماری‌ها را درمان کنند. لثه‌های ناسالم نمی‌توانند به‌درستی اطراف ایمپلنت را پوشش دهند و این امر منجر به لق شدن یا شکست ایمپلنت می‌شود.
ب) عفونت‌های دهانی فعال
اگر بیمار در دهان خود عفونت فعال داشته باشد، باید قبل از انجام ایمپلنت، این عفونت‌ها به‌طور کامل درمان شوند. وجود عفونت در اطراف محل کاشت ایمپلنت می‌تواند به شکست آن منجر شود.
این افراد نمی توانند ایمپلنت کنند
۵. شرایط سنی و رشد فک
الف) کودکان و نوجوانان
در کودکان و نوجوانانی که استخوان فک آن‌ها هنوز در حال رشد است، انجام ایمپلنت دندان توصیه نمی‌شود. اگر ایمپلنت پیش از تکمیل رشد فک کاشته شود، ممکن است با رشد استخوان، ایمپلنت در موقعیت نامناسبی قرار گیرد. معمولاً توصیه می‌شود که ایمپلنت پس از اتمام دوران بلوغ انجام شود.
ب) سالمندان با مشکلات خاص
اگرچه سن به‌تنهایی مانعی برای انجام ایمپلنت نیست، اما برخی سالمندان به دلیل مشکلات پزشکی یا تراکم استخوان پایین نمی‌توانند این درمان را انجام دهند.
۶. مصرف برخی داروهای خاص
برخی داروها می‌توانند در روند بهبود و موفقیت ایمپلنت اختلال ایجاد کنند:
- داروهای ضدانعقاد خون: مانند وارفارین، که خطر خونریزی در حین و بعد از جراحی را افزایش می‌دهند.
- داروهای شیمی‌درمانی و پرتودرمانی: این داروها و درمان‌ها سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و روند بهبود زخم‌ها را مختل می‌کنند.
- داروهای ضدصرع و ضدافسردگی خاص: برخی از این داروها ممکن است بر تراکم استخوان تأثیر منفی بگذارند.
۷. زنان باردار
اگرچه بارداری به‌خودی‌خود مانعی برای انجام ایمپلنت نیست، اما به دلایل زیر توصیه می‌شود ایمپلنت دندان به بعد از زایمان موکول شود:
- خطرات احتمالی ناشی از بی‌حسی و جراحی
- نیاز به عکس‌برداری با اشعه ایکس
- تغییرات هورمونی که می‌توانند روند بهبود را تحت تأثیر قرار دهند
۸. مشکلات روانی و عدم توانایی در رعایت مراقبت‌های پس از عمل
ایمپلنت دندان نیاز به رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان دارد. افرادی که به دلایل روانی یا جسمی قادر به رعایت این مراقبت‌ها نیستند، در معرض خطر بالای شکست ایمپلنت قرار دارند.
نمونه‌ها:
- بیماران مبتلا به آلزایمر یا دمانس
- افراد با اختلالات روانی شدید که توانایی همکاری در روند درمان را ندارند
۹. افرادی با حساسیت به فلزات خاص
ایمپلنت‌های دندانی معمولاً از تیتانیوم ساخته می‌شوند که ماده‌ای زیست‌سازگار است و به‌ندرت واکنش‌های آلرژیک ایجاد می‌کند. اما در موارد نادر، برخی افراد به تیتانیوم یا سایر فلزات موجود در ایمپلنت حساسیت دارند. در این موارد باید از مواد جایگزین مانند زیرکونیا استفاده شود.
۱۰. افرادی که انتظارات غیرواقع‌بینانه دارند
ایمپلنت دندان یک فرایند زمان‌بر است و نیاز به مراقبت‌های دقیق دارد. برخی افراد ممکن است انتظارات غیرواقع‌بینانه‌ای داشته باشند، مانند:
- انتظار نتایج فوری
- عدم تمایل به رعایت بهداشت دهان و دندان
- عدم پذیرش روند طولانی درمان (چند ماه تا یک سال)
آگاهی از واقعیت‌ها و مشورت دقیق با دندان‌پزشک برای موفقیت ایمپلنت ضروری است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
ایمپلنت دندان یک راه‌حل مؤثر و دائمی برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته است، اما برای همه مناسب نیست. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کنترل‌نشده، مشکلات استخوانی، سیگاری‌های شدید، افراد دارای عفونت‌های دهانی، کودکان و نوجوانان در حال رشد، زنان باردار و کسانی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، باید قبل از تصمیم‌گیری برای ایمپلنت با پزشک مشورت کنند.
ارزیابی‌های دقیق پزشکی، بهداشتی و روانی پیش از انجام ایمپلنت می‌تواند شانس موفقیت این درمان را به‌طور چشمگیری افزایش دهد. در نهایت، تصمیم‌گیری درباره انجام ایمپلنت باید با همکاری دندان‌پزشک و بر اساس شرایط فردی هر بیمار صورت گیرد.
